De juiste ISO waarde kiezen voor productfotografie

Omdat tegenwoordig bijna alle fotografie digitaal plaatsvindt, hebben we het in dit artikel verder alleen over de digitale equivalent van de ISO waarde.

In de digitale fotografie staat de ISO voor de gevoeligheid van je sensor voor licht. De meeste fotografen hanteren ISO waarden tussen de 100 en 1600, maar op nieuwere camera’s kun je wel waarden vinden tussen de 50 en 200.000. Het principe is hetzelfde als bij de analoge fotografie. Hoe lager het getal, hoe minder gevoelig voor licht en dus, hoe hoger het getal, hoe gevoeliger voor licht. Ofwel, hoe minder licht je nodig hebt, om een goede foto te krijgen.

Wanneer je fotografeert in de manuele modus (M), kun je zelf de ISO waarde instellen. Maar als je in de “program” of “priority” modus (P) schiet, dan kan het dat de camera verschillende ISO waarden hanteert, afhankelijk van je voorkeuzeinstellingen, het aanwezige licht of wat je in focus hebt. Leer meer over je handmatige camera-instellingen op de post: Doe het zelf DEEL 2, Maak optimaal gebruik van je camera-instellingen.

Of je nu in de manuele of priority modus schiet, als de ISO waarde wijzigt, moeten de sluitertijd en diafragma meewijzigen om een juiste belichting te krijgen.

Voorbeeld: Je fotografeert in priority (P)met diafragma voorkeuze, want je wilt controle over de scherpteverdeling. Je originele instelling was 1/250e, F8.0 en ISO 200. Als je de ISO dan aanpast naar verdubbelt naar 400 (1 stop), dan kun je de sluitertijd halveren naar 1/500e bij F8.0 en toch dezelfde belichting behouden in je foto. Als je de ISO nog een stop naar 800 verhoogt, dan kan de sluitertijd naar 1/1000e. Als je alleen de ISO waarde wijzigt, maar de sluitertijd en diafragma hetzelfde houdt, dan wordt de foto te veel belicht.

Er zijn twee belangrijke factoren die van invloed zijn of je je ISO moet aanpassen of niet.

1. Hoeveel licht is er beschikbaar waar je fotografeert?
2. Fotografeer je los uit de hand of van een statief.

1. Aanwezighei van voldoende licht

Aanwezig licht is de hoeveelheid beschikbaar licht in de ruimte die je hebt gekozen om te fotograferen. Als je buiten fotografeert of in een goed verlichte studio, of een kamer met grote ramen, dan heb je meer dan voldoende licht om te fotograferen met een lage ISO waarde, bijvoorbeeld tussen de 100 en 400. Maar, ben je in een schemerige omgeving, dan kan een hogere ISO waarde ervoor zorgen dat je zonder flits, of extra lange sluitertijden toch een goede foto kunt maken.

N.B.: Je camera’s ingebouwde flits of een flitser(set) zorgt voor een flinke hoeveelheid extra beschikbaar licht en houdt de ISO waarde laag. Natuurlijk daglicht en een softbox in de studio is altijd beter, dus gebruik die lichtbronnen wanneer je kunt.

2. Beeldstabilisatie

Productfotografen hoeven zich meestal geen zorgen te maken over bewegende onderwerpen als zee en foto maken. Toch wordt een statief aangeraden omdat je met sluitertijden van 1/100e al in de richting komt van bewegingsonscherpte door je handbewegingen. Heb je hele stabiele handen, dan kun je nog tot 1/60e gaan, maar een statief zorgt er ook voor dat je lekker je handen vrij hebt. In niet bijzonder goed verlichte ruimten zit je al gauw aan sluitertijden van 1/60e en 1/30e. Dus wil je bewegingsonscherpte voorkomen, verhoog de ISO dan een stop.

N.B : Bewegingsonscherpte kan nog steeds voorkomen wanneer je vanaf een statief fotografeert doordat je op de sluiterknop drukt. Om ook deze bewegingsonscherpte tot een minimum te beperken kun je gebruik maken van een afstandsbediening.

Aanwezig licht en beeldstabilisatie zijn twee belangrijke factoren om rekening meet e houden, omdat de beste productfoto’s worden gemaakt met de laagst mogelijke ISO waarde. Dit is omdat een hogere ISO waarde “ruis” veroorzaakt.

Ruis

Het gebruik van hoge ISO warden betekent dat je beeldkwaliteit verliest door “ruis” en andere optredende effecten als “chromatische aborratie” (verkleuring). Ruis is een vergroving van de pixels, waardoor de foto korrelig en verkleurd lijkt. Alle foto’s worden opgebouwd door pixels, dus een beetje ruis is bijna niet zichtbaar. Maar bij bijzonder korrelige foto’s verliezen veel helderheid en scherpte en zijn veelal niet bruikbaar.

Gebaseerd op de voorbeelden, is het duidelijk dat het de voorkeur heeft om met zo laag mogelijke ISO waarden te fotograferen. Ruis is ook zeer lastig te corrigeren in de nabewerking, dus probeer het zo veel mogelijk te voorkomen en probeer eerst altijd je belichting te beinvloeden via diafragma en sluitertijd alvorens je de ISO waarde gaat verhogen.

Gebruik je wel een flitser, hou er dan rekening mee dat je maximale sluitertijd 1/250e is. Als je camera nog sneller is dan dit, dan zie je namelijk zwarte lijnen in je foto. Dit is de sluiter die langzamers is dan flits, en dus te zien is op je beeld. (zie voorbeeld.)